OPS is een ziekte die door langdurige blootstelling aan organische oplosmiddelen wordt veroorzaakt. Ook wel schildersziekte genoemd. Echter ook andere werknemers staan bloot aan oplosmiddelen, zoals autospuiters, drukkers, schoonmakers en woningstoffeerders. Oplosmiddelen zitten onder meer in verf, lijm, inkt en schoonmaakmiddelen. Bij langdurig gebruik tasten ze het zenuwstelsel aan, waardoor er hersenschade optreedt. Een andere term voor hetzelfde ziektebeeld is chronic solvent-induced encephalopathy (CSE) (Van Valen, 2015). Vaak wordt de bredere term chronische toxische encefalopathie (CTE) gebruikt om ook hersenschade door andere neurotoxische stoffen, zoals lood, kwik, organofosfaten, waterstofsulfide of koolmonoxide, te includeren. (Van Valen, 2015) De compensatieregeling van het OPS-loket is echter alleen geldig voor mensen die door organische oplosmiddelen ziek zijn geworden.
Gezondheidsklachten
Patiënten met CSE hebben meestal een combinatie van cognitieve en lichamelijke klachten en stemmingsklachten ( Van Valen, 2015). De meest voorkomende klachten zijn:
- concentratieproblemen, vergeetachtigheid
- geestelijke en/of lichamelijke ouderdomsverschijnselen op jonge leeftijd
- ernstige vermoeidheid, zware hoofdpijnen, depressies
- een karakterverandering met prikkelbaar en agressief gedrag
- duizelingen, slaapstoornissen
- pijnen in maag, borst en ledematen, gewrichtsklachten (stichtingops.nl)
Hoe vaak komt het voor?
Op basis van de patiëntenpopulatie die door de Solvent-teams zijn gezien, is bij meer dan 500 patiënten de diagnose schildersziekte gesteld. Het aantal CTE-diagnosen is in de periode 1997-2014 geleidelijk gedaald tot minder dan 10 per jaar. Deze trend doet zich eveneens voor in de ons omringende Europese landen waar CTE als een officiële beroepsziekte wordt erkend. In Europa is CTE ook een zeldzame aandoening geworden, met een landelijke incidentie van enkele tientallen per jaar (Van Valen, 2015).
Literatuurlijst
Stichtingops.nl: november 2019
Van Valen e.a. (2015). Hersenschade door blootstelling aan oplosmiddelen. Stand van zaken diagnostiek en beloop van Chronische Toxische Encefalopathie. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2015; 159; A9431
De term CSE staat voor chronic solvent-induced encephalopathy (CSE). Deze ziekte staat in Nederland ook wel bekend als chronische toxische encefalopathie (CTE) veroorzaakt door oplosmiddelen, het Organo Psycho Syndroom (OPS) of de schildersziekte. Het is een ernstige aandoening van het centrale zenuwstelsel als gevolg van de langdurige blootstelling aan oplosmiddelen.
Het is verstandig om, voordat u zich aanmeldt, te kijken of u in aanmerking komt voor de tegemoetkoming van de overheid. Zie de volgende link naar de uitvoeringsbrief financiële tegemoetkoming OPS slachtoffers.
Er kunnen zich de volgende situaties voordoen:
- U bent uw diagnose kwijt
Vraag in dat geval eerst de diagnose van het Solvent Team op bij uw huisarts - U weet niet zeker of er in de diagnose staat dat u de ziekte OPS heeft
Bespreek deze vraag met uw huisarts - U heeft geen diagnose
Vraag uw huisarts om een doorverwijzing naar het Solvent Team. U kunt tot uiterlijk 1 september 2020 een diagnose aanvragen bij het Solvent Team om voor de tegemoetkoming in aanmerking te komen. - U heeft een diagnose van het Solvent Team waarin staat dat u niet de ziekte OPS heeft
Het heeft geen zin om zich aan te melden bij het OPS-loket, want u komt niet in aanmerking voor een tegemoetkoming van de overheid. - U heeft een diagnose van een arts waarin staat dat u OPS heeft, maar die is niet afkomstig van het Solvent Team
Bespreek deze vraag met uw huisarts. De huisarts kan beoordelen of het zinvol is dat u met deze diagnosebrief zich aanmeldt bij het OPS–loket.
Op 1 maart 2020 is de regeling van kracht geworden en enkele honderden mensen hebben zich in de eerste maand aangemeld. Na aanmelding zal het OPS-loket binnen enkele dagen met u contact opnemen.
Het Solvent Team stelt vast of iemand de ziekte OPS heeft en zorgt voor begeleiding. Het Solvent Team is opgericht vanuit de reguliere gezondheidszorg. Doorverwijzing naar het Solvent Team gebeurt door de huisarts of bedrijfsarts. De patiënt wordt opgeroepen op het spreekuur.
Het OPS-panel is opgericht in het kader van de regeling, waarbij OPS-patiënten in aanmerking kunnen komen voor een tegemoetkoming van de overheid. Het OPS-panel beoordeelt of de overlegde diagnose in overeenstemming is met de regeling. Deze beoordeling gebeurt van papier, een patiënt hoeft dus niet naar het OPS-panel toe.
OPS-patiënten kunnen via het OPS-loket een tegemoetkoming van de overheid aanvragen. Een voorwaarde voor de tegemoetkoming is dat de patiënt een diagnose heeft die voldoet aan de criteria van de regeling. Bij een positieve diagnose van een Solvent Team is dat het geval. Bij diagnose door andere medici is dat wellicht niet zo. Het oordeel van het OPS-panel is daarvoor doorslaggevend.
U kunt informeren bij uw huisarts of deze beschikt over de diagnose. Mocht deze ook niet beschikken over de diagnose kunt u contact opnemen met het Solvent Team.
Als u bij het Solvent Team in Enschede bent geweest kunt u contact opnemen met de afdeling Neurologie van het Medisch Spectrum Twente: 053-4872850
Als u bij het Solvent Team in Amsterdam bent geweest kunt u onderstaande link raadplegen:
https://www.mensenarbeid.nl/content/opvragen-medische-informatie-verband-met-ops-schadefonds
Let op! U verlaat deze website en u wordt gestuurd naar de website mensenarbeid.nl
Als het Solvent Team eerder heeft vastgesteld dat u niet de ziekte OPS heeft, zal dat bij een herkeuring niet anders zijn. Het heeft dus geen zin om een herkeuring aan te vragen.
Door mee te werken aan de bemiddeling zorgt u dat de schade die u heeft opgelopen én de tegemoetkoming van de overheid zo mogelijk verhaald kunnen worden op een aansprakelijke werkgever.
U werkt mee aan de bemiddeling door:
- Informatie te geven over uw arbeidsverleden en de blootstelling aan oplosmiddelen op uw werk
- Als er een mogelijk aansprakelijke werkgever is gevonden deze aansprakelijk te stellen
- Vragen van medewerkers van het OPS-loket over uw specifieke situatie te beantwoorden
Bij deze verschillende stappen wordt u geholpen door het OPS-loket. U hoeft bijvoorbeeld niet zelf een brief aan uw werkgever te formuleren waarin u deze aansprakelijk stelt, maar u kunt gebruik maken van een voorbeeldbrief’
Ja, als er een (vroegere) werkgever is die mogelijk aansprakelijk is te houden voor uw gezondheidsschade, dient u deze aansprakelijk te stellen.
Veel werkgevers hebben een verzekering voor bedrijfsaansprakelijkheid. In het geval de aansprakelijkheid is vastgesteld, wordt deze schade gedekt door de verzekeraar.
Het OPS-loket helpt u bij het opstellen van de brief aan uw vroegere werkgever(s) en bemiddelt tussen u en de werkgever(s).
Als een OPS-slachtoffer een tegemoetkoming van de overheid ontvangt is daar geen inkomstenbelasting over verschuldigd. U hoeft het bedrag dus niet op te geven bij de inkomstenbelasting.
Neem voor specifieke vragen betreffende vermogensbelasting of erfbelasting contact op met de Belastingdienst.
Als een OPS-slachtoffer een schadevergoeding van de werkgever ontvangt is daar geen inkomstenbelasting over verschuldigd. U hoeft het bedrag dus niet op te geven bij de inkomstenbelasting.
Neem voor specifieke vragen betreffende vermogensbelasting of erfbelasting contact op met de Belastingdienst.
Omdat de tegemoetkoming van de overheid een vorm van immateriële schadevergoeding is, heeft deze geen gevolgen voor de hoogte van uw zorgtoeslag of huurtoeslag. Maar, indien u de tegemoetkoming krijgt én ook huur- of zorgtoeslag ontvangt, dient u wel een aanvraag te doen bij de Belastingdienst voor een beroep op de uitzonderingsclausule voor een immateriële schadevergoeding.
Hiervoor dient u gebruik te maken van het formulier ‘verzoek bijzonder vermogen toeslagen’, dat is te vinden op de website van de Belastingdienst.
Dit verzoek moet u bij de belastingdienst indienen voor het jaar nadat u de tegemoetkoming heeft ontvangen, omdat de belastingdienst het recht op toeslagen baseert op uw vermogen op 1 januari van het jaar. Dus als u de tegemoetkoming in 2020 heeft ontvangen dient u de aanvraag voor het jaar 2021 in. U kunt dit verzoek bij de belastingdienst blijven herhalen tot in het jaar nadat u het bedrag van de tegemoetkoming helemaal heeft uitgegeven.
Naar de volgende zaken wordt gekeken als de diagnose OPS of CSE wordt gesteld:
- Duidelijke klachten, zoals een verminderd geheugen en concentratie, een karakterverandering, minder initiatief en hoofpijn, moeheid;
- Belangrijke beroepsmatige blootstelling aan oplosmiddelen;
- Een duidelijke relatie in de tijd tussen klachten en blootstelling, dus meer klachten bij (over)werk en minder klachten na stoppen of in de vakantie;
- Afwijkingen bij neuropsychologisch onderzoek;
- Andere oorzaken voor de klachten moeten zo goed mogelijk zijn uitgesloten.
Deze zaken zijn beschreven in het wetenschappelijke artikel ’Chronic solvent-induced encephalopathy: European consensus of neuropsychological characteristics, assessment, and guidelines for diagnostics’, dat is gepubliceerd in het tijdschrift NeuroToxicology 33 (2012), p. 710–726.